Mijn weg door de mist van depressie

Het begon allemaal met een doorverwijzing van de bedrijfsarts. Bij Phitaal vulde ik tijdens de intake een stapel vragenlijsten in. Op het eerste gezicht leek het standaard: uitgevallen met een burn-out. Maar er bleek meer aan de hand te zijn. Het ging verder dan een burn-out…

Van afstuderen naar afglijden
Sinds december 2023 begonnen er mentale klachten te ontstaan. Ik werd prikkelbaar om de kleinste dingen en ik had het gevoel alsof er een soort waas over alles lag. Geen verdriet, maar ook geen echte blijdschap. Toen ik in februari 2024 afstudeerde, verwachtte ik opluchting en plezier. Misschien zelfs trots. Maar in plaats daarvan kwam er maar één gedachte bij me op: "Is dit het nou?". Ik stond in het werkveld waar ik jaren naartoe had gewerkt. Ik hielp kinderen, iets wat me ooit diep raakte en voldoening gaf. Maar nu…niets. Leegte en verwarring. Hoe meer ik probeerde te begrijpen wat er mis was, hoe moedelozer ik werd, want niemand gaf mij het antwoord waar ik naar zocht. Totdat die ene afspraak bij Phitaal kwam. Vragenlijsten, gesprekken en nog meer vragen leidde eindelijk naar woorden voor wat ik voelde. Niet alleen een burn-out, maar ook een somatisch-symptoomstoornis én een depressieve stoornis.

Eindelijk een antwoord. Maar met dat antwoord kwam een nieuwe vraag: Wat betekent een depressieve stoornis eigenlijk?

Wat is een depressie eigenlijk?
Een depressieve stoornis is méér dan je somber voelen. Het is een psychische aandoening waarbij je voor langere tijd klachten ervaart die je dagelijks functioneren beïnvloeden. De meest voorkomende symptomen zijn een sombere stemming, verlies van plezier in dingen die je normaal leuk vond, een aanhoudend gevoel van leegte, en negatieve gedachten over jezelf of de wereld om je heen.

Bij mij uitte het zich vooral in die sombere stemming en het verlies van plezier. Dingen die me eerst raakten, deden me ineens niets meer. Mijn energie was weg. Mijn prikkelbaarheid nam toe en ik worstelde met het gevoel dat ik niets waard was, alsof ik er niet toe deed. En ja, op mijn donkerste dagen dacht ik wel eens: "Als het leven nu stopt, zou ik daar vrede mee hebben".

Anderen kunnen het weer anders ervaren. Sommigen krijgen last van slaapproblemen, een veranderde eetlust, huilbuien, prikkelbaarheid, risicogedrag of ze trekken zich terug uit sociale contacten. Ook concentratieproblemen komen vaak voor.

Vormen van depressie
Er zijn verschillende vormen van depressie, elk met hun eigen kenmerken:

• Depressieve stoornis⛈: Dit is de meest bekende vorm. Het gaat om een langdurige periode van somberheid en verlies van plezier, die minstens twee weken aanhoudt en je dagelijks functioneren belemmert.
• Dysthymie (chronische depressie)🌫: Een mildere, maar hardnekkige vorm van depressie die vaak jaren aanhoudt. De klachten zijn minder intens dan bij een gewone depressie, maar juist de duur maakt het zwaar.
• Postpartum depressie👩‍🍼: Deze vorm treedt op na de bevalling. Het gaat verder dan een ‘kraamdip’ en kan een grote impact hebben op het contact met de baby en de omgeving.
• Seizoensgebonden depressie🍂: Hierbij keren depressieve klachten jaarlijks terug in een bepaald seizoen, meestal in de herfst of winter, wanneer de dagen korter en donkerder worden.
• Bipolaire stoornis🔁: Voorheen ook wel manisch-depressieve stoornis genoemd. Hierbij wisselen periodes van depressie zich af met periodes van (hypo)manie, waarin je juist extreem energiek, vrolijk of impulsief bent.

Oorzaken van depressie
Een depressie ontstaat vaak niet zomaar. Er kunnen biologische oorzaken meespelen, zoals erfelijkheid, hormonale veranderingen of lichamelijke ziekten. Maar ook externe omstandigheden, zoals langdurige stress, ingrijpende gebeurtenissen of onverwerkt trauma, kunnen een rol spelen.

Bij mij was het vooral de stress die zich jarenlang opstapelde. Tien jaar lang leefde ik met een constante druk. Soms was die zichtbaar in de vorm van deadlines, verwachtingen en altijd ‘aan’ staan. Maar veel stress zat diep vanbinnen: onverwerkte gebeurtenissen, dingen die ik nooit echt een plek had gegeven. Die spanning zorgde ervoor dat mijn lichaam continu in de overlevingsstand stond. Mijn cortisol, het stresshormoon, bleef verhoogd. Langzaam raakte ik uitgeput. Ik sliep slechter, kon steeds minder verdragen en verloor het contact met wat me ooit energie gaf. Uiteindelijk leidde die combinatie van stress en onverwerkte trauma’s tot mijn depressie.

Ik realiseer me dat ik niet de enige ben. Zoveel mensen lopen rond met een rugzak vol ervaringen die ze wegstoppen of minimaliseren. "Het valt wel mee," zeggen we dan. "Er zijn anderen die het erger hebben." Maar het lichaam vergeet niet. Als je jarenlang over je grenzen gaat, bewust of onbewust, trekt je systeem op een gegeven moment aan de noodrem.

Dat is niet zwak. Dat is menselijk!

Behandeling en herstel
Gelukkig is een depressie goed te behandelen, zowel met therapie als medicatie, zoals antidepressiva. In 2016 kreeg ik antidepressiva voorgeschreven. Of ik toen echt een depressie had, kan ik me niet goed herinneren, maar ik weet wel dat ik toen een emotionele periode doormaakte. Mijn lichaam reageerde echter slecht op de medicatie: ik kreeg darmklachten en voelde me emotioneel afgevlakt. Omdat ik wilde helen en daardoor moest doorvoelen, besloot ik ermee te stoppen. Deze keer heb ik ervoor gekozen om geen medicatie te gebruiken, al kan het voor sommige mensen wel echt helpen.

Therapieën zoals Cognitieve Gedragstherapie (CGT), Interpersoonlijke Therapie (IPT) en Acceptance and Commitment Therapy (ACT) kunnen ook heel effectief zijn. Bij seizoensgebonden depressie kan lichttherapie een welkome aanvulling zijn.
Ik zal kort uitleggen wat deze therapieën inhouden: CGT richt zich op het veranderen van negatieve gedachtepatronen, IPT helpt bij het verbeteren van je relaties en sociale functioneren, en ACT richt zich op acceptatie van moeilijke gevoelens en het leven naar je waarden.

In mijn traject bij Phitaal kreeg ik cognitieve gedragstherapie (CGT). In deze therapie leerde ik werken met het 5G-schema en mijn gedachten te bevragen. Soms kun je zo vastzitten in je eigen gedachten dat je ze niet meer kritisch bekijkt. Door CGT leerde ik om mijn gedachten niet meteen voor waarheid te aan te nemen, maar ze te onderzoeken en in twijfel te trekken. Dit heeft me echt geholpen om uit de vicieuze cirkel van negatieve gedachten te stappen.

Naast therapie en medicatie zijn er ook dingen die je zelf kunt doen om je herstel te ondersteunen, zoals bewegen (bijvoorbeeld wandelen), mediteren, gezonde voeding, een ritme aanhouden in je dag, sociale contacten en daglicht opzoeken.

Ik heb gemerkt dat vooral bewegen en daglicht opzoeken cruciaal waren voor mijn herstel. Bij een depressie voelt je lichaam vaak zwaar en zit je vast. Het is dan moeilijk om in beweging te komen. Verwacht vooral niet van jezelf dat je intensief moet gaan sporten, want die drempel is vaak te hoog. Zoek iets waarbij je in beweging komt en niet te veel moeite kost. Ik ben vaker gaan wandelen in de natuur, want dat bracht me rust. Meditatie heb ik ook geprobeerd, maar dat werkte niet voor mij. Het maakte me juist onrustig.

Wat mij wel heeft geholpen, is het journalen. Sinds een halfjaar schrijf ik elke ochtend en avond, eerst in een witboek en nu in het Positivity journal van Manja de Neef. De vragen die gesteld worden helpen om een positieve kijk op het leven te ontwikkelen, iets wat in het begin moeilijk is als je in een depressie zit. Je bent geneigd alles negatief te zien. Maar door het vol te houden, merk je na verloop van tijd dat je makkelijker positieve dingen kunt zien, en je hersenen beginnen een beetje "om te schakelen". Het Positivity journal is te koop bij boekhandels en bol.com.

Ben je nieuwsgierig naar de journal vragen die ik gebruik of wil je weten wat het witboek precies inhoudt? Stuur me gerust een berichtje. Misschien helpt het jou ook op weg.

Herstellen van een depressie is geen rechte weg, maar elke stap vooruit is een stap in de goede richting — hoe klein ook. Als jij nu ergens in dat proces zit: je bent niet alleen, echt niet. Voel je altijd vrij om contact op te nemen! Soms helpt het al om even je verhaal te delen of gewoon te weten dat iemand luistert.